Cơ sở kỹ thuật và vật chất để trồng rau an toàn, đạt được năng suất và có thể mang lại kinh tế cho người trồng cần đạt được một số tiêu chí và lưu ý.
Hiện nay, phát triển ngành trồng rau có hiệu quả kinh tế cao, phù hợp với ngành nông nghiệp đô thị phải đảm bảo các tiêu chí:
- Có năng suất chất lượng cao.
- Đảm bảo vệ sinh an toàn thực phẩm.
- Sản phẩm phải đa dạng, nhiều chủng loại để hỗ trợ trong sản xuất cũng như trong tiêu thụ, phù hợp với thị hiếu người tiêu dùng.
- Giá thành sản phẩm thấp để nâng cao khả năng cạnh tranh.
- Không gây ô nhiễm môi trường
Một số lưu ý vật chất và kỹ thuật như:
Chọn đất
Đa số các loại rau là cây trồng cạn, không phát triển khi bị ngập úng, nhưng lại rất cần nước.
Cần chọn các vùng không bị ảnh hưởng của ngập úng trong mùa mưa, thiếu nước tưới trong mùa khô. Các vùng đất cao, triền chủ động tưới tiêu phù hợp cho việc phát triển rau.
Về đất, cần chú ý chọn các loại đất cát pha, thịt nhẹ tức là các loại đất có sa cấu nhẹ dễ thoát nước, từ hơi chua đến trung tính (pH của đất biến động từ 5,5 – 7,0) là tốt nhất.
Rau là một loại cây trồng cho năng suất cao, thời gian gieo trồng ngắn nên chúng đòi hỏi sự luân canh thường xuyên trong quá trình gieo trồng. Do vậy, cần bố trí quy hoạch theo từng ô, thửa, từng khu vực và kết hợp hệ thống tưới tiêu và giao thông nội đồng nhằm áp dụng cơ giới hoá, vận chuyển vật tư và sản phẩm thu hoạch.
Cần chọn đất nằm trong khu vực được cơ quan có chức năng thẩm định công nhận đủ điều kiện để sản xuất rau an toàn.
Nguồn nước tưới – tiêu
Việc quy hoạch thiết kế hệ thống tưới tiêu, giao thông nội đồng phục vụ việc vận chuyển phải đáp ứng các yêu cầu sau:
– Hệ thống tưới tiêu kết hợp với giao thông nội đồng phù hợp với điều kiện địa lý, địa hình của khu vực. Nguồn cung cấp nước cần đảm bảo không bị ô nhiễm kim loại nặng, hóa chất độc hại hoặc nằm gần nguồn nước thải công nghiệp, bệnh viện và nước thải sinh hoạt.
– Tiêu nhanh, chống ngập úng, cắt đứt được mực nước ngầm.
– Chủ động sử dụng được nguồn nước tưới.
– Hệ thống giao thông nội đồng thuận tiện cho cơ giới.
– Tiết kiệm được lao động, đất đai.
Chuẩn bị giống
Giống là loại vật tư kỹ thuật đặc biệt, là nguyên liệu sản xuất quan trọng trong việc trồng rau.
Hiện nay tất cả các loại rau đều sử dụng hạt giống F1 hoặc giống OP do các công ty trong nước sản xuất hoặc nhập từ nước ngoài.
Chất lượng hạt giống được quyết định bởi: tỷ lệ nảy mầm phải trên 90%, độ sạch phải trên 98%, ẩm độ hạt nhỏ
hơn 10%, không có hiện tượng bị sâu mọt. Chất lượng giống quyết định cao đến chất lượng nông sản và năng suất, vì vậy cần chú ý lựa chọn nơi cung cấp giống chất lượng và uy tín.
Có rất nhiều loại hạt giống rau. Cần chọn giống phù hợp gieo trồng trong mùa mưa, có giống phù hợp gieo trồng trong mùa nắng. Do vậy, cần nắm bắt các thông tin về giống thật chính xác để quyết định chọn lựa
giống phù hợp với điều kiện đất đai và thời tiết khí hậu, phù hợp với thị hiếu của thành phố.
– Chủ động sử dụng được nguồn nước tưới.
– Hệ thống giao thông nội đồng thuận tiện cho cơ giới.
– Tiết kiệm được lao động, đất đai.
– Hệ thống tưới tiêu kết hợp với giao thông nội đồng phù hợp với điều kiện địa lý, địa hình của khu vực.
Nguồn nước tưới không ô nhiễm các kim loại nặng, hóa chất độc hại. Không dùng các nguồn nước tưới cho rau
từ nước thải công nghiệp, bệnh viện và nước thải sinh hoạt.
– Phân hoá học: là các loại phân cung cấp các nguyên tố đa lượng cho cây chủ yếu NPK. Có loại phân đơn chỉ chứa một chất như Urê chứa đạm, KCl chỉ chứa kali, Super lân chỉ chứa lân… Có những loại phân hỗn hợp được phối chế chứa từ 2 chất trở lên như phân DAP, NPK…
Phòng trừ sinh vật hại
Rau ăn quả là một nhóm cây trồng chứa nhiều dinh dưỡng nên có rất nhiều sâu bệnh gây hại trong suốt quá trình sinh trưởng của cây, từ gieo trồng đến thu hoạch.
Rau được sản xuất quanh năm nên sâu bệnh dễ lây lan mà không thể xử lý triệt để được; vì, chúng ẩn náu tốt, tồn tại tiềm tàng nếu có điều kiện thuận lợi chúng sẽ phát triển một cách nhanh chóng.
Cây rau có thời gian sinh trưởng ngắn, do vậy khi sử dụng các loại thuốc BVTV có thời gian cách ly dài thường làm cho dư lượng thuốc BVTV cao.
Phân hoá học: là các loại phân cung cấp các nguyên tố đa lượng cho cây chủ yếu NPK. Có loại phân đơn chỉ chứa một chất như Urê chứa đạm, KCl chỉ chứa kali, Super lân chỉ chứa lân… Có những loại phân hỗn hợp được phối chế chứa từ 2 chất trở lên như phân DAP, NPK…
Hiện nay, có nhiều loại phân bón sinh học rất tốt cho quá trình sản xuất rau như WEGH, NEP 26 đã được khuyến cáo sử dụng cho rau.
Chuẩn bị phân bón cần lưu ý các vấn đề sau:
– Đủ lượng, đúng loại
– Phân hữu cơ phải được ủ hoai mục trước khi sử dụng.
– Bón vào đất đúng cách, đúng thời điểm, đúng lượng, đúng loại.
– Tính toán lượng và loại phân bón đảm bảo có hiệu quả kinh tế cao nhất.
Tổ chức sản xuất
Sản xuất rau phải được quy hoạch thành một vùng theo yêu cầu như đã nêu trên. Việc tập hợp nông dân hình thành các tổ chức như Tổ sản xuất, Hợp tác xã là một điều kiện tất yếu không thể thiếu được, vì những lý do sau:
+ Theo nền kinh tế thị trường một nông dân không thể sản xuất đủ các loại rau để phục vụ cho nhu cầu tiêu thụ, do vậy phải liên kết phân chia nhiệm vụ sản xuất các chủng loại khác nhau trong cơ cấu luân canh theo thời gian.
+ Nhu cầu thị trường đa dạng, phong phú nên một nông hộ hay một nhóm nhỏ nông hộ không thể đáp ứng được, cần liên kết để đáp ứng đầy đủ cho thị trường.
+ Có liên kết với nhau hình thành một tổ chức mới có đủ năng lực để tiến hành tiếp thị, triển khai hợp đồng tiêu thụ sản phẩm với các doanh nghiệp, nhà tiêu thụ lớn…
+ Quá trình liên kết tạo cho các nông dân có điều kiện trao đổi kinh nghiệm, nâng cao trình độ sản xuất, hoàn thiện các quy trình đổi mới sản xuất. Có liên kết thì mới có thể áp
+ Biết tổ chức sản xuất: Thể hiện qua trình độ quản lý, biết sắp xếp công việc, xây dựng lịch canh tác, biết áp dụng quy trình sản xuất theo mùa vụ, biết luân canh cây trồng hợp lý… Sự hiểu biết này của nông dân giúp họ tiết kiệm chi phí, tạo điều kiện cây trồng phát triển, hạn chế sâu bệnh. Tạo ra các sản phẩm an toàn.
+ Hiểu biết về thị trường: Cần phải giúp nông dân đổi mới nhận thức theo nền kinh tế thị trường “bán cái gì thị
trường cần” thay quan điểm cũ “chỉ bán cái ta có mà không biết thị trường có cần hay không”. Biết tính toán hiệu quả để có quyết định đầu tư đúng mang lại lợi ích cao.
Nguồn: Cẩm nang trồng rau ăn quả an toàn.
